Maandelijks archief: april 2018

Kunstzinnig tijdreizen

Geef een reactie

Hoewel ik eerder een stuk schreef over tijdreizen, was dat stuk niet geheel serieus te nemen. Ik plaatste dat stuk tekst in de categorie Humor en liet daarin mijn licht schijnen over mensen die op internet confabuleren. Die verhalen hebben over hun tijdreizen, en dat uit de toekomst komen, en nooit uit het verleden, om overigens volstrekt logische redenen. Neem ik die mensen serieus? Nee. Niet omdat ik denk dat tijdreizen niet kan, want wellicht kan dat op een bepaald moment wel, maar omdat deze mensen lijken te leiden aan pseudologia phantastica, een aandoening aan het geheugen waarbij verhalen worden opgedist die vooral de bedoeling de aandacht te trekken. Die de toekomst (een moment na nu) idiosyncratisch weergeven, met ellende en uitvindingen en verbeteringen en weet ik veel wat meer.

En toch, tijdreizen boeit mij om meer dan de mogelijkheid an sich. De act van tijdreizen, het feitelijke verplaatsen van lichaam en/of geest, is niet de meest interessante kwestie. Interessanter vind ik de filosofische, wetenschappelijke, en kunstzinnige vraagstukken die opgeworpen door het concept tijdreizen.

Laat ik met de laatste beginnen, en als ik op den duur de energie en interesse vind om ook over die andere vraagstukken – wetenschappelijk en filosofisch – iets te schrijven, dan zal ik dat zeker niet nalaten. Het onderwerp tijdreizen is simpelweg te leuk en boeiend om daar niet alles van te willen weten.

Tijdreizen in de kunst vind vooral in boeken en films plaats. Dat wil zeggen, ik heb nog nooit gehoord van een schilderij, dansvoorstelling, beeldhouwwerk of muziekstuk (of welke kunstuiting buiten boeken en films ook) waarin tijdreizen werd uitgebeeld. Ik kan me vergissen, maar daarvoor lenen de genoemde kunstuitingen zich ook niet. In boeken en films gaat die vlieger wel op. Van boeken heb ik niet alles gelezen, en dat zal ik ook niet doen. Een paar boeken die ik heb gelezen en de moeite waard vond (bijv. qua gedachtegang of stijl): het Nederlandse kinderboek Kruistocht in Spijkerbroek van Thea Beckman en het Duitse boek Briefe in die chinesische Vergangenheit van Herbert Rosendorfer.

De films waarin tijdreizen een rol speelt, zijn volgens veel groter in aantal. Die films heb ik niet allemaal gezien, maar ik ben vast van plan om alles te hebben gezien. Als dat kan tenminste, want er komen steeds films bij en veel films zijn hier niet te zien (vooral films uit niet-westerse landen). Er is wel een probleem: hoe definieer je een tijdreisfilm? Simpel gesteld kan ik dit als definitie geven: iemand (zelden een voorwerp, een plant of een beest) die naar een moment, een tijdstip gaat dat anders is dan waar hij (vaak hij, zelden zij) nu is.

Ik vind het heel moeilijk om een top tien van tijdreisfilms te maken. Er zijn teveel films geschikt voor zo’n top tien. Ik doe een poging:

  1. Back to the future trilogie
  2. Terminator (1e 2 films)
  3. 12 monkeys
  4. Bill & Ted’s Excellent Adventure
  5. Groundhog day
  6. Looper
  7. The Butterfly Effect
  8. Mr. Nobody
  9. Deja Vu
  10. About time

Voor wie meer wil is hier een mooie lijst.

Daarnaast zijn er veel independent films (zoals 41 en Primer, te vinden op online videokanalen als YouTube) en platforms zoals Dust, ook op YouTube, waar – vaak kortere – films zijn te zien.

© Rick Ruhland 2018

Ik ga zelden op vakantie

Geef een reactie

Vakantie. Daar zit het woord vakant (vacant) in. Leeg, onbezet. Als weggaan van huis nou eigenlijk iets nooit is voor mij, dan is het wel vakantie. Bij dat woord stel ik mij een periode van niets doen voor. Ledigheid als doel. Ik ben in mijn hele leven misschien een of twee keer op vakantie geweest. Vakantie is niets voor mij. Ik wil juist andere dingen zien, mijn geest vullen met beelden en ervaringen en geuren en smaken die ik thuis niet heb. Indrukken waarmee ik de gure herfst en koude winter doorkom.

Als ik weg ga van huis en naar een andere plek ga, dan ga ik reizen. Vandaag besefte ik voor het eerst wat het woord ‘reizen’ betekent. Rei heeft de betekenis van begroeting en van koor. Zen is (vrij vertaald) bevrijd worden door meditatie.

Dat is mijn Zenzicht (een meditatief inzicht) van vandaag: reizen is een ‘koor en begroeting die mijn leven door meditatie bevrijden en verrijken’.

Ik kan gaan reizen morgen. Ik ga reizen morgen.

© Rick Ruhland 2018

 

Toen ik van de sociale media vertrok 2

1 antwoord

Ik heb dus een emotionele reden voor mijn aanstaande vertrek van Facebook. Maar er is meer. Vandaag deel 2.

Toen ik nadacht over het verlaten van sociale media (want ik vertrek niet alleen van Facebook), was er nog een setje zeer belangrijke redenen om te vertrekken. Die is deels te vinden in gebruik van data door grote bedrijven, en deels in het feit dat veel van de sociale media en de bedrijven die in relatie staan tot die sociale media – waaronder banken, verzekeraars en meer – nog veel te nonchalant om gaan met gegevens, maar ook met de beveiliging van data. Het moeilijke daarbij is: het valt zo slecht te controleren. Het is niet tastbaar, en het zit ook op zoveel plekken. Het is geen organisch verhaal.

Ik kreeg de afgelopen twee, drie jaar het gevoel dat zich op een bepaalde wijze de industrialisatie va de 19e eeuw zich herhaalde. Hoe? Destijds, 200 jaar geleden, kwam veel goederen beschikbaar voor veel mensen, voor veel mensen kwamen die goederen opeens beschikbaar omdat de productiekosten en daarmee de verkoopprijzen omlaag gingen, de kwaliteit ging er (hoewel slechts tijdelijk) op vooruit omdat gebruik werd gemaakt van standaardproductieprocessen. Maar elke menselijke activiteit gaat niet zonder zwarte bladzijden. Industrialisatie ging gepaard met vervuiling, kinderarbeid, eenheidsworst.

Mijn punt: elke menselijke ontwikkeling, elke menselijke vooruitgang gaat samen met tegenstellingen. En: bij elke van deze vooruitgangen werden de positieve kanten eerst benadrukt. Pas later, veel later, kwamen de schaduwzijdes aan de beurt.

Met de digitalisering is het niet anders. Het heeft vele mooie kanten. In deze digitale tijd kunnen we processen automatiseren. Zeker bij herhalend en geestdodend werk is dat fijn. Nog iets fijns: we kunnen ons werk opslaan (van creatieve tot wetenschappelijke uitingen, van handel tot productie, in feite kan alles worden bewaard op geheugens). We kunnen berekeningen uitvoeren die voorheen zo goed als ondenkbaar waren.

In al die zaken zit een zwarte kant. Want die zwarte kant is er. Bij sociale media zijn allerlei processen automatisch: wat je krijgt voorgeschoteld aan advertenties, welke muziek interessant zou kunnen zijn, tips wat je wilt zien qua films of eten bij een restaurant: dat komt allemaal voort uit algoritmes. Herhaling van wat een systeem al weet. Ik wil dat niet. Ik wil nieuwe gerechten, muziek, films, of wat dan ook ontdekken. En die ontdek ik door andere mensen. Het tweede: alles wat we doen op sociale media wordt bewaard. Je goede kant, je kwade kant. Die kunnen en zullen worden gebruikt. Voor of tegen je. Tot slot: van alles wat je doet op de sociale media worden berekeningen gemaakt. En daar kan aan verdiend worden: Want: Big Data means Big Business. Wie een zoekopdracht op internet doet (en niet alleen met Google: gebruik voor de verandering eens Duckduckgo…), zal al gauw de voor- en nadelen zien opgesomd. Oordeel zelf of je problemen hebt met de nadelen, of alleen de voordelen ziet en gelooft. Een van de grootste nadelen zit in de nauwelijks controleerbare en vaak ongecontroleerde verbanden tussen sociale media en grote bedrijven, vooral wanneer het om financiën (zoals creditcards), gezondheid, verzekeringen en andere voor mij belangrijke en niet deelbare informatie gaat.

Besef tegelijkertijd ook: veel van wat we doen op de sociale media lijkt gratis. Weet ook: gratis bestaat niet in de wereld van het kapitalisme. Je betaalt vaak op de een of andere wijze voor je diensten of goederen, en vaak meer dan de goederen in feite kosten. Commissie voor tussenhandelaren, reclame en marketingkosten, managerskosten, en ga zo maar door. Los nog van die kosten spelen bij de grote bedrijven aandeelhouders, winst maken, omzet, ROI, en meer een grote rol. Nogmaals: Big Data means Big Business.

Ik heb geen behoefte om die wijze van denken te sponsoren. Niet omdat ik tegen kapitalisme ben, maar omdat ik voor andere digitale denkwijzen ben. Voorbeeld: open source software.

To the point: ik heb keuzes gemaakt die mijn digitale leven zullen inperken. Weg van de sociale media is een van de keuzes. Wat ik online doe en hoe ik dat doe is daardoor veel minder doorzichtig voor buitenstaanders die geld verdienen aan mijn online zijn, en veel doorzichtiger voor mijzelf. Wat ik verder nog heb ondernomen, kun je me vragen, dat ga ik hier en nu niet uit de boeken doen.

Natuurlijk ben ik weer niet zo naïef te denken dat ik onvindbaar ben geworden. Dat zou wel heel erg naïef zijn. Wat wel het geval is: als je minder vaak op internet bent, ben je sowieso minder zichtbaar. Dus buiten het vertrek van de sociale media ben ik überhaupt minder online. Meer offline. De natuur in, mensen zien, een boek lezen, muziek maken met vrienden.

“Kom mee naar buiten allemaal…”

© Rick Ruhland 2018